Tản văn
Tôi để mình trôi theo một sáng sớm đầy hương sen, giữa cánh đồng bát ngát còn trơ gốc rạ. Hè lững thững đi dần, và mùa gặt cũng đã cạn. Khi mà đám trẻ đã nghĩ đến việc rời cuốn vở để ra đồng thả diều chăn trâu, thì cũng là lúc sen nở rộ. Sáng bình yên, chiếc xe gắn máy chậm chậm đưa tôi rẽ vào con đường đồng đất hẹp, rồi dừng lại. Có lẽ, mùi hương sen giữa sương sớm còn vương có sức dẫn dụ người đến mê hoặc như vậy. Thì trôi thôi, miên man giữa cánh hồng, miên man giữa lá xanh, miên man giữa hồ nước gần cạn đáy.
Mùi hương sen gói trong gió, bắt đầu đưa thoang thoảng vào mũi, rồi tỏa lan ra khắp cơ thể, hình thành một cảm giác thoải mái, khi tôi đứng trước hồ sen rộng. Rồi, phải ngồi thật nhẹ xuống vạt cỏ ven hồ, để hương thơm thuần khiết ấy không bị lay động trôi đi mất. Phải công nhận rằng hoa thì muôn sắc ngàn hương, nhưng tôi vẫn thấy sen là đượm, thanh và dung dị nhất. Mà phải là sen “nguyên bản” ở đồng nội kia. Chứ sen được đưa về phố, chưng trong những hồ non bộ nhà kín cổng cao tường thì không còn vẹn nguyên vẻ đẹp, nét thanh tao ấy nữa. Mê hoặc và dần vui, rạo rực thả mình trên thảm cỏ, hít trọn căng lồng ngực hương sen, tôi như tan vào cảnh sắc quê này.
Trong man man hương sen, các giác quan khác từ từ hoạt động trở lại. Tiếng quẫy rất mạnh phía giữa hồ của một chú cá nào đấy. Tiếng quẫy vang vào vùng kí ức của tôi nhòa nhòa hiện về. Tuổi thơ của tôi cũng có một hồ sen ven đồng làng, để chiều hè lũ trẻ nghịch ngợm như tôi vui đùa. Trâu thả sớm, diều chưa đủ gió, thì cái cần câu cầm theo bắt đầu phát huy công dụng. Mồi câu là cào cào chụp bắt lối bờ ruộng. Và, thằng bé tôi ngày ấy ngồi giữa hồ sen chiều, ngắm hoa, ngửi hương và chờ giật những chú cá rô, cá lát to, nghĩ tới bữa cơm tối nức mùi cá nướng. Sen chiều cánh hoa cuộn vào nhau, hương cũng không tỏa rộng, nhưng cũng đủ để cả tuổi thơ tôi bồng bềnh với những chiều hè bình yên ấy. Những chiều hè mà có lẽ sẽ theo tôi mãi cho đến khi nào còn nhớ được.
Ba mươi tuổi, chân tôi đã vương bụi trên nhiều cung đường, lấm chút bùn trên nhiều vùng quê khác nhau. Và, hạnh phúc nhất có lẽ là đã được trôi theo những sáng sương đẫm hương sen lành lạnh ngày hè của nhiều cánh đồng, nhiều làng mạc. Nhưng, càng đượm hồn vào hương sen ngát tỏa, tôi càng thấy bị dẫn dụ theo một miền thương bao la, trìu mến. Để rồi, mỗi khi hè chơm chớm thôi, khi lúa đồng đã chín vàng, khi biết là những búp sen đồng chum chúm nụ chuẩn bị xòe ra một sáng nào đó, lòng tôi lại háo hức như trẻ dại chờ quà. Rồi, không đợi ngày, đợi mùa gõ cửa, tôi với chiếc xe gắn máy, băng đồng tìm những đầm sen. Có khi lòng yên bình, muốn cuộc tìm về hương sen cũng yên bình, tôi thường dừng xe, lội bộ khá xa băng qua những thửa ruộng khô toàn gốc rạ. Ấy mà vui. Ấy mà không thấy mệt. Nhiều độ sương sớm còn dày, ướt cả tóc, nhòe nhòe cả trên mặt và vai áo...
Trong những giấc mơ tôi, nỗi ám ảnh về những đầm sen bị san lấp vẫn nguyên là sự lo thường trực. Cuộc đô thị hóa đã khiến bàn tay con người dần vô cảm với thiên nhiên. Làng tôi và những vùng lân cận, khu công nghiệp, khu dân cư và những tòa nhà cao tầng đã dần thay thế cho ruộng, cho hồ, cho bờ tre giếng nước quê kiểng một thời. Để rồi, đôi khi, tôi thấy mình như một người khách lạ trên chính quê mình. Những ngày hè chạm vào từng mảng tường bê tông rát rạt. Từng đàn chim sẻ, từng đôi cu gáy hoang mang chập chập đáp xuống đám đất trống hiếm hoi, rồi lại nhanh chóng kéo nhau bay đi mất. Cũng bởi thế, muốn tìm một đầm sen để thỏa cái thú miên man trôi theo hương sen hè của mình, nhiều khi tôi phải rất kỳ công để đi xa, để tìm.
Và, tôi sợ con tôi và những đứa trẻ cùng trang lứa khi lớn lên, hương lúa, hương sen không còn là vẻ đẹp trong cảm nhận đầu tiên nữa. Cánh diều nửa quê nửa thành thị giờ đủ sắc màu và bay cao bay xa, nhưng không còn là cánh diều giấy kỳ công miệt mài cắt dán như chúng tôi từng làm. Còn nhiều cảnh quê, hồn quê khác sẽ không còn nguyên vẹn hoặc mất hẳn...
May còn một cõi hương sen sớm, như sáng nay, để tôi đưa mình trôi, rửa đi những mệt mỏi, ưu tư đời thường...
N.T.G